سوره انعام (۶)
بدست Admin • 10 سپتامبر 2013 • دسته: قرآنمكى و شامل يكصد و شصت و پنج آيه
به‌نام خداوند بخشنده مهربان
ستايش و بزرگداشت فقط اختصاص به خدا دارد كه آسمان‌ها و زمين را خلق كرد و تاريكى و نور را برقرار كرد. باز افراد بى‌ايمان براى خداوندشان شريك درست مى‌كنند.(۱) او وجودى است كه شما را از گِل آفريد و مدتى براى زندگى كردن شما قرار داد. مدتى كه پيش او معلوم است، با وجود اين شما شك مى‌كنيد.(۲) او در آسمان‌ها و زمين خدا است. پنهان و آشكار شما را مى‌داند و از كارهاى شما آگاه است.(۳) هيچ آيه‌اى از آيات خداوندشان براى آن‌ها نيامد، مگر اين‌كه از آن روگردان بودند.(۴) وقتى حق براى آن‌ها آمد منكر آن شدند. خبر عذابى كه آن را مسخره مى‌كردند براى آن‌ها خواهد آمد.(۵) آيا نديدند كه چقدر از امت‌هايى را كه قبل از آن‌ها بودند نابود كرديم؟ به آن‌ها قدرت‌هايى داده بوديم كه به شما نداده‌ايم. بارانى مداوم بر آن‌ها نازل كرديم و نهرها از زير پايشان روان ساختيم، و آن‌ها را به علت گناهانشان نابود كرديم و بعد از آن‌ها مردم ديگرى بوجود آورديم.(۶) اگر به تو نوشته‌اى در ورق كاغذى نازل كنيم كه آن را با دست‌هايشان لمس كنند، مسلماً افراد بى‌ايمان مى‌گويند: اين سحر واضحى است.(۷) گفتند: چرا فرشته‌اى به او نازل نشده؟ اگر ما فرشته‌اى مى‌فرستاديم كار تمام شده بود و مهلتى به آن‌ها داده نمى‌شد.(۸) و اگر او را فرشته‌اى مى‌ساختيم حتماً او را به صورت انسانى مى‌ساختيم و باز همان شبهه‌اى كه براى آن‌ها وجود دارد بر جا مى‌ماند.(۹) پيغمبران قبل از تو را هم مسخره كردند درنتيجه همان عذابى كه مورد تمسخر آن‌ها قرار داشت آن‌ها را فرا گرفت.(۱۰) بگو: در زمين بگرديد و نگاه كنيد عاقبت كسانى‌كه منكر عذاب ما بودند چه شد.(۱۱) بگو: آنچه در آسمان‌ها و زمين است مال چه كسى است؟ بگو: مال خدا است. خدا رحمت را بر خودش واجب ساخته تا شما را در روز قيامت كه شكى در آن نيست جمع كند. كسانى‌كه خودشان را دچار ضرر كردند (دچار عذاب قيامت ساختند) ايمان نمى‌آورند.(۱۲) آنچه در شب و روز آرامش مى‌يابد مال خدا است و او شنوا و دانا است.(۱۳) بگو: آيا غير از خدا كه آفريننده آسمان‌ها و زمين است ياورى براى خود بگيرم؟ در صورتى كه او به ديگران غذا مى‌دهد و كسى به او غذا نمى‌دهد. بگو: به من دستور داده شده كه بيشتر از همه تسليم حكم و نظر خدا باشم و از مشركين نباشم.(۱۴) بگو: من اگر از فرمان خدا سرپيچى كنم از عذاب روز بزرگ مى‌ترسم.(۱۵) كسى‌كه در روز قيامت عذاب از او برگردانده شود خدا به او رحم كرده و اين موفقيت آشكارى است.(۱۶) اگر خدا ضررى به تو برساند كسى جز خود او نمى‌تواند آن را برطرف كند و اگر خيرى به تو برساند، او قادر به هر كارى است.(۱۷) او بر بندگانش تسلط دارد و حكيم و آگاه است.(۱۸) بگو: شهادت چه كسى بالاتر است؟ بگو: خدا بين من و شما شاهد است و اين قرآن به من وحى شده تا با آن شما و كسى كه اين قرآن به او مى‌رسد را از عواقب كار خطا بترسانم. آيا شهادت مى‌دهيد كه با خدا معبودهاى ديگرى وجود دارد؟ بگو: من چنين شهادتى نمى‌دهم. بگو: فقط او معبود يگانه است و من از چيزهايى كه شريك خدا مى‌سازيد بيزارم.(۱۹) كسانى‌كه به آن‌ها كتاب داده‌ايم پيغمبر را مى‌شناسند، همان‌طور كه بچه‌هايشان را مى‌شناسند. كسانيكه خودشان را دچار ضرر كرده‌اند ايمان نمى‌آورند.(۲۰) كيست ظالم‌تر از كسى‌كه دروغى را سر هم كند و از قول خدا بگويد يا منكر آيات او شود؟ ظلم‌كنندگان رستگار نمى‌شوند.(۲۱) روزى كه همه آن‌ها را جمع كنيم، به آنان‌كه براى خدا شريك ساختند مى‌گوييم: شريكانى كه گمان مى‌كرديد كجا هستند؟(۲۲) حرف آن‌ها فقط اين خواهد بود كه به خدا كه مالك ما است قسم كه مشرك نبوديم.(۲۳) ببين چگونه به خود دروغ گفتند و شريكانى كه براى خدا مى‌بافتند گم شدند.(۲۴) عده‌اى از آن‌ها ظاهراً به تو گوش مى‌دهند، ولى ما بر دل آن‌ها پوششى قرار داده‌ايم تا آن را نفهمند و گوششان را سنگين كرده‌ايم. هر معجزه‌اى هم ببينند به آن ايمان نمى‌آورند تا آن‌جا كه وقتى پيش تو بيايند با تو مجادله مى‌كنند. كافران گويند: اين قرآن فقط داستان گذشتگان است.(۲۵) آن‌ها مردم را از آن باز مى‌دارند و خودشان هم كنار مى‌كشند. آن‌ها فقط خود را هلاك مى‌كنند ولى نمى‌دانند.(۲۶) اگر وقتى كه آن‌ها را كنار آتش نگه داشته‌اند ببينى مى‌گويند: اى كاش برگرديم و آيات خداوندمان را انكار نكنيم و از مؤمنين باشيم.(۲۷) براى آن‌ها آنچه قبلاً مخفى مى‌كردند آشكار شد. اگر برگردانده شوند حتماً به آنچه از آن نهى شده‌اند برمى‌گردند. آن‌ها دروغ مى‌گويند.(۲۸) گفتند: چيزى غير از زندگى اين دنيا وجود ندارد و ما دوباره زنده نمى‌شويم.(۲۹) اگر وقتى را كه در مقابل خداوندشان نگه داشته مى‌شوند ببينى كه خدا به آن‌ها مى‌گويد: آيا اين حق نيست؟ مى‌گويند آرى، به خدا قسم. خدا به آن‌ها مى‌گويد: به علت كفرى كه داشتيد عذاب را بچشيد.(۳۰) كسانى‌كه منكر ديدار خدا شدند ضرر كردند. وقتى كه قيامت ناگهانى فرا رسد مى‌گويند: افسوس كه ما در دنيا كوتاهى كرديم و آن‌ها بار گناهان خود را بر دوش مى‌گيرند. بارى كه برمى‌دارند بد است.(۳۱) زندگى دنيا فقط بازى و سرگرمى است و مسلماً خانه آخرت براى افراد باتقوى بهتر است. آيا نمى‌فهميد؟(۳۲) مى‌دانيم حرف‌هايى كه مى‌زنند تو را غمگين مى‌كند. آن‌ها منكر تو نمى‌شوند بلكه افراد ظالم منكر آيات خدا مى‌شوند.(۳۳) پيغمبران قبل از تو هم مورد انكار قرار گرفتند ولى در مقابل انكارى كه شدند استقامت ورزيدند و تا موقعى كه يارى ما شامل حال آن‌ها شد مورد آزار قرار گرفتند. تغييردهنده‌اى براى كلمات خدا وجود ندارد. مسلماً خبر پيغمبران براى تو آمده است.(۳۴) اگر قبول نكردن آن‌ها براى تو سنگين است چنانچه مى‌توانى نقبى در زمين يا نردبانى در آسمان پيدا كن و براى آن‌ها معجزه‌اى بياور. اگر خدا مى‌خواست همه آن‌ها را هدايت مى‌كرد، پس از جاهلان نباش.(۳۵) فقط كسانى‌كه گوش شنوا دارند دعوت تو را اجابت مى‌كنند. مردگان را خدا زنده مى‌كند، بعد آن‌ها را پيش خدا برمى‌گردانند.(۳۶) گفتند: چرا معجزه‌اى از طرف خداوندش براى او نازل نشده؟ بگو: خدا قادر است كه معجزه‌اى نازل كند ولى بيشتر آن‌ها اين را نمى‌دانند.(۳۷) هيچ جنبنده‌اى در زمين و هيچ پرنده‌اى كه در هوا با بال‌هايش پرواز كند وجود ندارد مگر اين‌كه نوعى جاندار مثل شما است. ما در (اين) كتاب (در قرآن) چيزى را فروگذار نكرديم. آن‌ها پيش خداوندشان جمع مى‌شوند.(۳۸) كسانى‌كه منكر آيات ما شدند كر و لال و در تاريكى هستند. خدا كسى را كه بخواهد گمراه مى‌كند و كسى را كه بخواهد بر راه راست قرار مى‌دهد.(۳۹) بگو: اگر راست مى‌گوييد نظر شما چيست؟ اگر عذاب خدا يا قيامت بيايد آيا كسى را غير از خدا به كمك مى‌خوانيد؟(۴۰) تنها او را به كمك مى‌خوانيد و او اگر بخواهد مشكلى را كه براى آن كمك مى‌خواهيد برطرف مى‌كند و شما چيزهايى را كه شريك او مى‌سازيد فراموش مى‌كنيد.(۴۱) پيغمبرانى براى امت‌هاى قبل از تو فرستاديم و آن‌ها را دچار رنج و سختى كرديم شايد زارى كنند.(۴۲) چرا وقتى عذاب ما به آن‌ها رسيد زارى نكردند؟ بلكه دلشان سخت شد و شيطان كارهايى را كه مى‌كردند در نظر آن‌ها آراست.(۴۳) وقتى تذكرى كه به آن‌ها داديم فراموش كردند، درهاى هر چيزى را به روى آن‌ها باز كرديم تا وقتى كه از آنچه به آن‌ها داده شده بود شاد شدند. ناگهان آن‌ها را دچار عذاب كرديم، آن وقت آن‌ها مايوس شدند.(۴۴) ريشه افراد ظالم قطع شد. ستايش فقط سزاوار خدا است كه مالك و فرمانرواى همه افراد بشر است.(۴۵) بگو: نظر شما چيست؟ آيا اگر خدا شنوايى و بينايى شما را بگيرد و بر دل‌هايتان مهر بزند (قدرت فكركردن را از شما بگيرد)، غير از خدا چه معبودى وجود دارد كه آن را به شما برگرداند؟ نگاه كن كه چگونه آيات را بيان مى‌كنيم و آن‌ها از آن رو برمى‌گردانند.(۴۶) بگو: نظر شما چيست؟ اگر عذاب خدا به طور ناگهانى يا آشكارا به شما برسد آيا غير از اين است كه فقط ظالم‌ها نابود مى‌شوند؟(۴۷) ما پيغمبرانمان را فقط براى مژده‌دادن و بيم‌دادن مى‌فرستيم. كسانى‌كه ايمان بياورند و كار خود را اصلاح كنند نه ترسى دارند نه غصه‌اى.(۴۸) و كسانى‌كه منكر آيات ما شدند به علت اين‌كه نافرمانى كردند دچار عذاب مى‌شوند.(۴۹) (اى پيغمبر،) بگو: من به شما نمى‌گويم كه گنج‌هاى خدا پيش من است و غيب نمى‌دانم و به شما نمى‌گويم كه من فرشته‌ام. من فقط از آنچه به من وحى مى‌شود پيروى مى‌كنم. بگو: آيا كور و بينا با هم مساوى هستند؟ آيا فكر نمى‌كنيد؟(۵۰) به‌وسيله قرآن به كسانى‌كه مى‌ترسند از اين‌كه پيش خداوندشان جمع شوند هشدار بده كه غير از خدا ياور و شفيعى براى آن‌ها وجود ندارد، شايد پرهیزکار شوند.(۵۱) و افرادى را كه صبح و شام خداوندشان را مى‌خوانند و رضاى او را مى‌خواهند از خود نران. ذره‌اى از حساب آن‌ها بر عهده تو نيست و ذره‌اى از حساب تو بر عهده آن‌ها نيست. اگر آن‌ها را از خود برانى از ستمكاران خواهى بود.(۵۲) ما اين‌طور بعضى از آن‌ها را به‌وسيله بعضى امتحان كرديم تا بگويند: آيا اين‌ها افرادى هستند كه خدا از بين ما بر آن‌ها منت گذاشته؟ آيا خدا افراد سپاسگزار را بهتر نمى‌شناسد؟(۵۳) وقتى افرادى كه به آيات ما ايمان دارند پيش تو آمدند بگو: سلام بر شما. خداوند شما رحمت را بر خودش واجب ساخته، هر كس از شما كه كار بدى از روى نادانى بكند و بعد از آن توبه نمايد و كار خود را اصلاح كند (بداند كه) خدا آمرزنده مهربان است.(۵۴) ما آيات را اين‌طور توضيح مى‌دهيم تا راه افراد گناه‌كار معلوم شود.(۵۵) بگو: من از اين‌كه افرادى را كه شما غير از خدا مى‌خوانيد بندگى كند نهى شده‌ام. بگو: من از دلخواه شما پيروى نمى‌كنم، چون در آن صورت گمراه شده‌ام و از كسانى‌كه راه صحيح را شناخته‌اند نخواهم بود.(۵۶) بگو: من دليل روشنى از جانب خداوندم دارم ولى شما آن را قبول نمى‌كنيد. عذابى كه شما مى‌خواهيد زودتر برسد در اختيار من نيست. حكم آن فقط در اختيار خدا است. خداوند حقيقت را مى‌گويد و او بهترين قاضى است.(۵۷) بگو: اگر آن عذابى كه شما مى‌خواهيد زودتر برسد در اختيار من بود، كار بين من و شما تمام شده بود. خدا افراد ظالم را خوب مى‌شناسد.(۵۸) كليدهاى غيب پيش خدا است و كسى جز خدا آن را نمى‌داند. آنچه كه در خشكى و دريا است مى‌داند. هيچ برگى نمى‌افتد مگر اين‌كه خدا آن را مى‌داند، هيچ دانه‌اى در تاريكى‌هاى زمين و هيچ تر و خشكى وجود ندارد، مگر اين‌كه در كتابى روشن است.(۵۹) اوست كه جان شما را در شب مى‌گيرد و كارهايى را كه در روز مى‌كنيد مى‌داند و شما را در روز بلند مى‌كند تا مدت معين عمر شما تمام شود. بازگشت شما پيش اوست، بعد شما را از كارهايى كه مى‌كرديد باخبر مى‌كند.(۶۰) او بر بندگانش تسلط دارد و حافظينى براى شما مى‌فرستد تا موقعى كه مرگ يكى از شما برسد، فرستادگان ما جان او را مى‌گيرند و در اين كار كوتاهى نمى‌كنند.(۶۱) بعد پيش مولاى حقيقى خودشان (خدا) برگردانده مى‌شوند. بدانيد كه حكم با خدا است و او زودتر از همه به حساب‌ها رسيدگى مى‌كند.(۶۲) بگو: چه كسى وقتى او را با التماس و پنهانى به كمك مى‌خوانيد شما را از تاريكى‌هاى خشكى و دريا نجات مى‌دهد؟ و مى‌گوييد: اگر ما را از اين وضع نجات بدهى از سپاسگزاران خواهيم بود.(۶۳) بگو: خدا شما را از اين وضع و هر غمى نجات مى‌دهد ولى شما باز شريكى براى او مى‌تراشيد.(۶۴) بگو: او قادر است كه عذابى از بالاى سر شما يا از زير پاى شما بفرستد يا شما را دسته دسته كند و عذاب بعضى را به بعضى ديگر بچشاند. نگاه كن كه ما چگونه آيات را توضيح مى‌دهيم تا آن را بفهمند.(۶۵) قوم تو قرآن را تكذيب كردند در صورتى كه قرآن حق است. بگو: من وكيل شما نيستم.(۶۶) براى عملى‌شدن هر خبرى (مثل خبر عذاب يا قيامت) وقتى لازم است و اين حقيقت را خواهيد دانست.(۶۷) وقتى كسانى را كه آيات ما را مسخره مى‌كنند ديدى، از آن‌ها رو برگردان تا درباره مطلب ديگرى صحبت كنند. و اگر شيطان باعث شد كه اين‌كار را فراموش كنى بعد از اين‌كه به يادت آمد با افرادى كه ظلم مى‌كنند منشين.(۶۸) ذره‌اى از حساب آن‌ها بر عهده افراد باتقوى نيست ولى اين تذكرى براى آن‌ها است تا پرهیزکار شوند.(۶۹) كسانى را كه دينشان را بازى و سرگرمى ساختند و زندگى دنيا آن‌ها را فريب داد به حال خود بگذار. فقط تذكر بده كه هر كس گرفتار اعمال خودش مى‌باشد و كسى غير از خدا ياور و شفيعى ندارد و هر تاوانى هم كه بدهد از او پذيرفته نمى‌شود. آن‌ها افرادى هستند كه گرفتار اعمال خودشان مى‌باشند. آن‌ها به‌خاطر كفرى كه ورزيدند، آب جوش و عذاب پردردى در پيش دارند.(۷۰) بگو: آيا غير از خدا چيزى را كه نفع و ضررى براى ما ندارد به كمك بخوانيم و بعد از اين‌كه خدا ما را هدايت كرد به حال اول برگرديم؟ مثل كسى‌كه شيطان‌ها با وسوسه خود او را گمراه و در زمين سرگردان كرده‌اند در صورتى كه دوستانى دارد كه او را به راه صحيح دعوت مى‌كنند كه پيش ما بيا. بگو: هدايت خدا، هدايت واقعى است و به ما دستور داده شده كه تسليم صاحب‌اختيار جهانیان باشيم.(۷۱) و اين‌كه نماز را به پا داريد و از نافرمانى خدا بترسيد. خدا كسى است كه پيش او جمع‌آورى مى‌شويد.(۷۲) اوست كه آسمان‌ها و زمين را به حق آفريده و روزى كه بگويدکه اين‌طور باش، همان‌طور خواهد شد. سخن او حق است و روزى كه در صور دميده شود فرمانروايى مال او است. داناى غيب و آشكار است و او حكيم و آگاه است.(۷۳) وقتى را يادآورى كن كه ابراهيم به پدرش آزر گفت: آيا بت‌ها را معبود خود مى‌گيرى؟ من، تو و قومت را در گمراهى آشكارى مى‌بينم.(۷۴) ما به ابراهيم اين‌طور ملكوت آسمان‌ها و زمين را نشان داديم تا از افرادى باشد كه يقين دارند.(۷۵) وقتى تاريكى شب او را فراگرفت ستاره‌اى ديد، گفت: اين خداوند من است. چون غروب كرد گفت: من چيزى را كه غروب مى‌كند دوست ندارم (۷۶) و چون ماه را ديد كه طلوع مى‌كند گفت: اين خداوند من است و چون غروب كرد گفت: اگر خداوندم مرا هدايت نكند از گمراهان خواهم بود.(۷۷) چون خورشيد را ديد كه طلوع مى‌كند گفت: اين خداوند من است، اين بزرگ‌تر است. چون غروب كرد گفت: اى قوم من، من از آنچه شريك خدا مى‌سازيد بيزارم.(۷۸) من مخلصانه تنها به كسى رو آورده‌ام كه آسمان‌ها و زمين را آفريد و من مشرك نيستم.(۷۹) و قومش با او بحث كردند. ابراهيم گفت: آيا در مورد خدا با من بحث و بگومگو مى‌كنيد؟ در صورتى كه خدا مرا هدايت كرده و من از چيزهايى كه شريك خدا مى‌سازيد نمى‌ترسم، مگر اين‌كه خداوند من چيزى بخواهد. علم خداوند من همه چيز را دربرگرفته، آيا توجه پيدا نمى‌كنيد؟(۸۰) چطور من از چيزهايى كه شريك خدا ساخته‌ايد بترسم؟ در صورتى كه شما از اين‌كه چيزهايى را شريك خدا ساخته‌ايد، كه هيچ دليلى براى شريك بودن آن‌ها بر شما نازل نشده، نمى‌ترسيد. اگر حقيقت را مى‌دانيد كداميك از ما دو دسته بايد خيالش راحت باشد؟(۸۱) كسانى‌كه ايمان آوردند و ايمانشان را به شرك آلوده نكردند، خاطرشان جمع است و راه صحيح را شناخته‌اند.(۸۲) اين دليل ما بود كه به ابراهيم در مقابل قومش داديم. درجات هر كس را كه بخواهيم بالا مى‌بريم. چون خداوند تو حكيم و دانا است.(۸۳) و اسحاق و يعقوب را به ابراهيم داديم و همگى را هدايت كرديم و نوح را قبلاً هدايت كرديم. از نسل او داود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون هستند. ما به نيكوكاران اين‌طور پاداش مى‌دهيم.(۸۴) و زكريا و يحيى و عيسى و الياس همگى از افراد درستكار بودند.(۸۵) و اسماعيل واليسع و يونس و لوط درستكار بودند و همگى را بر جهانيان برترى داديم.(۸۶) و از پدرانشان و فرزندانشان و برادرانشان افرادى را برگزيديم و به راه راست هدايت كرديم.(۸۷) اين هدايت خداست، هر يك از بندگانش را كه بخواهد به‌وسيله آن هدايت مى‌كند و اگر آن‌ها براى خدا شريكى مى‌ساختند، كارهايى كه مى‌كردند از بين مى‌رفت.(۸۸) آن‌ها افرادى هستند كه به آن‌ها كتاب و حكم و نبوت داديم. اگر اين‌ها منكر آن شوند عده‌اى را وكيل آن مى‌سازيم كه منكر آن نيستند.(۸۹) اين‌ها افرادى هستند كه خدا آن‌ها راه هدايت كرده، بنابراين هدايت آن‌ها را دنبال كن. بگو: من براى هدايت شما از شما مزدى نمى‌خواهم. قرآن فقط تذكرى براى افراد جهان است.(۹۰) آن‌ها قدر خدا را آنطور كه سزاوار اوست نشناختند وقتى كه گفتند: خدا چيزى بر كسى نازل نكرده. بگو: چه كسى كتابى را كه موسى آورد و نور و راهنماى بشر بود نازل كرد؟ كتابى كه شما آن را به صورت كاغذهايى مى‌سازيد كه مقدارى از آن را آشكار مى‌كنيد و مقدار زيادى را پنهان مى‌كنيد و چيزهايى به شما ياد داده شده كه شما و پدرانتان نمى‌دانستيد. بگو: خدا آن را نازل كرده. بعد آن‌ها را بگذار تا با افكار باطل خود سرگرم باشند.(۹۱) اين قرآن كتاب مباركى است كه ما آن را نازل كرديم كه كتاب‌هاى قبلى را تصديق مى‌كند. براى اين‌كه اهالى مكه و اطرافش را از عواقب كارهاى بد بترسانى. افرادى كه به آخرت ايمان دارند به آن ايمان مى‌آورند و مواظب نمازشان هستند.(۹۲) كيست ظالم‌تر از كسى‌كه دروغى را به خدا نسبت دهد؟ يا بگويد: به من وحى شده در صورتى كه چيزى به او وحى نشده باشد؟ و بگويد: من هم مثل آنچه خدا نازل كرده نازل مى‌كنم. كاش ستمكاران را در موقع جان‌كندن ببينى كه فرشتگان دست‌هايشان را براى گرفتن جان آن‌ها گشوده‌اند (و مى‌گويند): جانتان را بيرون كنيد، امروز به سبب اين‌كه به ناحق از قول خدا حرف مى‌زديد و از پذيرفتن آيات خدا خوددارى مى‌كرديد، عذاب خواركننده‌اى جزاى شماست.(۹۳) يكى‌يكى پيش ما مى‌آييد همان‌طور كه بار اول شما را يكى‌يكى آفريديم و نعمت‌هايى كه به شما داديم پشت سر خود جا گذاشتيد و شفيعانى را كه مى‌پنداشتيد درباره شما با ما شريكند با شما نمى‌بينيم. رابطه بين شما پاره شده و شفيعانى كه مى‌پنداشتيد گم شده‌اند.(۹۴) خدا دانه و هسته را مى‌شكافد، زنده را از بى‌جان خارج مى‌كند و بى‌جان را از جاندار، چنين وجودى خداى شما است. چگونه منحرف مى‌شويد؟(۹۵) خدا شكافنده صبح است و شب را براى آرامش شما قرار داده و خورشيد و ماه را وسيله حساب كردن شما قرار داده. اين محاسبه دقيق خداوند توانا و دانا است.(۹۶) اوست كه ستارگان را براى شما قرار داده تا به‌وسيله آن در تاريكى خشكى و دريا راه را پيدا كنيد. ما آيات را براى افراد دانا توضيح داده‌ايم.(۹۷) اوست كه شما را از يك تن بوجود آورد و بعد قرارگاه و امانت گاهی قرار داد. ما آيات را براى افرادى كه مى‌فهمند توضيح داده‌ايم.(۹۸) اوست كه باران را از آسمان نازل كرد و به‌وسيله آن هر نوع گياهى رويانديم و از آن جوانه‌هاى سبز پديد آورديم و از آن دانه‌هاى متراكم بوجود آورديم و از شكوفه خرما خوشه‌هاى نزديك به هم و باغ‌هايى از انگور و زيتون و انار شبيه به هم و بدون شباهت بوجود آورديم. به ميوه آن وقتى ميوه داد و رسيد، نگاه كنيد. در اين امور نشانه‌هايى براى افراد باايمان وجود دارد.(۹۹) براى خدا شريكانى از جن درست كردند در صورتى كه آن‌ها را هم خدا آفريده و به سبب نادانى براى خدا پسران و دختران تراشيدند. خدا پاك و بالاتر از اين چيزهايى است كه مى‌گويند.(۱۰۰) خدا پديدآورنده آسمان‌ها و زمين است. از كجا فرزندى دارد در صورتى كه همسرى نداشته؟ خدا هر چيزى را آفريده و هر چيزى را خوب مى‌داند.(۱۰۱) اين خداست كه صاحب‌اختيار شماست. معبودى غير از او وجود ندارد. آفريننده هر چيزى است، بنابراين (فقط) بندگى او را بكنيد (بنده و مطيع محض و بدون چون و چراى دستورهاى هيچ‌كس جز او نباشيد). او وكيل هر چيزى است.(۱۰۲) چشم‌ها او را نمى‌بينند در صورتى كه او چشم‌ها را مى‌بيند. او دقيق و آگاه است.(۱۰۳) راهنمايى‌هايى از جانب خداوندتان براى شما آمد. هر كس بينا شد به نفع خودش است و كسى‌كه كوردل شد (نخواست حقيقت را ببيند) به ضرر خودش است. من نگهبان شما نيستم.(۱۰۴) ما آيات را اين‌طور بيان مى‌كنيم، بگذار بگويندکه تو آن را ياد گرفته‌اى. ما آن را براى دانايان بيان مى‌كنيم.(۱۰۵) از آنچه از جانب خداوندت به تو وحى شده پيروى كن. معبودى جز او نيست. و از مشركين روى بگردان.(۱۰۶) اگر خدا مى‌خواست آن‌ها شرك نمى‌آوردند. ما تو را محافظ آن‌ها نساخته‌ايم و تو وكيل آن‌ها نيستى.(۱۰۷) به آنان‌كه غير خدا را مى‌خوانند دشنام ندهيد چون آن‌ها هم از روى نادانى و دشمنى به خدا دشنام مى‌دهند. ما اين‌طور براى هر دسته‌اى عملشان را زينت داديم. بازگشت آن‌ها پيش خداوندشان است و او آن‌ها را از كارهايى كه مى‌كردند باخبر مى‌كند.(۱۰۸) شديدترين قسم‌ها را به خدا خوردند كه اگر معجزه‌اى براى آن‌ها بيايد حتماً به آن ايمان مى‌آورند. بگو: معجزات فقط در اختيار خداست. شما چه مى‌دانيد كه اگر معجزه‌اى هم براى آن‌ها بيايد باز ايمان نمى‌آورند؟(۱۰۹) همان‌طور كه از اول ايمان نياوردند اين بار هم دل‌ها و بينش آن‌ها را برمى‌گردانيم و آن‌ها را در طغيانشان سرگردان رها مى‌كنيم.(۱۱۰) اگر ما فرشتگان را براى آن‌ها نازل مى‌كرديم و مرده‌ها با آن‌ها صحبت مى‌كردند و هر چيزى را مقابل آن‌ها جمع مى‌كرديم، باز هم ايمان نمى‌آوردند مگر اين‌كه خدا بخواهد، ولى بيشتر آن‌ها اين را نمى‌دانند.(۱۱۱) ما به اين ترتيب براى هر پيغمبرى دشمنانى از شياطين انسانى و جنى قرار داديم كه بعضى از آن‌ها براى فريب‌دادن، سخنانى زيبا به بعضى وحى (القا) مى‌كنند. اگر خداوندت اين را نمى‌خواست آن‌ها اين كار را نمى‌كردند. آن‌ها را با دروغ‌هايى كه به هم مى‌بافند به حال خود واگذار.(۱۱۲) تا دل‌هاى كسانى‌كه به آخرت ايمان ندارند به آن سخنان متمايل شود و آن را بپسندند و كارى را كه مى‌خواهند بكنند.(۱۱۳) آيا غير از خدا داورى بجويم؟ در صورتى كه او وجودى است كه كتاب را به تفصيل براى شما نازل كرد. كسانى‌كه به آن‌ها كتاب داديم مى‌دانند كه آن به حق از طرف خداوند تو نازل شده، پس از كسانى‌كه دچار شك هستند نباش.(۱۱۴) سخن خداوند تو از روى راستى و عدالت به پايان رسيد. كسى‌كه آن را تغيير دهد وجود ندارد. او شنوا و دانا است.(۱۱۵) اگر از بيشتر كسانى‌كه در زمين هستند اطاعت كنى تو را از راه خدا منحرف مى‌كنند. آن‌ها فقط از گمان پيروى مى‌كنند و فقط حدس مى‌زنند.(۱۱۶) خداوند تو كسانى را كه از راه او منحرف شده‌اند و افرادى را كه راه صحيح را شناخته‌اند، خوب مى‌شناسد.(۱۱۷) بنابراين اگر به آيات خدا ايمان داريد از آنچه نام خدا بر آن برده شده بخوريد.(۱۱۸) چرا از آنچه اسم خدا بر آن برده شده نمى‌خوريد؟! در صورتى كه خدا چيزهايى را كه بر شما حرام كرده برايتان توضيح داده است، مگر اين‌كه ناچار به خوردن آن شويد. اين‌ها افراد بسيارى را مطابق دلخواه خود بدون داشتن آگاهى گمراه مى‌كنند. خداوند تو افراد متجاوز را به خوبى مى‌شناسد.(۱۱۹) گناه آشكار و پنهان را ترك كنيد. كسانى‌كه مرتكب گناه مى‌شوند جزاى كارى را كه كرده‌اند مى‌بينند.(۱۲۰) از آنچه نام خدا بر آن برده نشده نخوريد چون اين‌كار اطاعت نكردن از فرمان خدا است. شيطان‌ها به دوستان خود وحى (القا) مى‌كنند كه با شما بگومگو (مجادله) كنند. اگر از آن‌ها اطاعت كنيد مشرك خواهيد بود.(۱۲۱) آيا كسى‌كه مرده بود و ما او را زنده كرديم و براى او نورى قرار داديم كه با آن در ميان مردم راه برود، مثل كسى است كه در تاريكى قرار دارد و نمى‌تواند از آن خارج شود؟! براى افراد بى‌ايمان كارهايشان اين‌طور زينت داده شده است.(۱۲۲) ما اين‌طور در هر شهرى سران گناه‌كارش را قرار داديم تا در آن نقشه‌هاى بد بكشند. آن‌ها اين نقشه‌ها را به ضرر خودشان مى‌كشند ولى توجه ندارند.(۱۲۳) وقتى آيه‌اى براى آن‌ها بيايد مى‌گويند: ما ايمان نمى‌آوريم مگر اين‌كه آنچه به پيغمبران خدا داده شده به ما هم داده شود. خدا بهتر مى‌داند كه رسالتش را كجا قرار دهد. از جانب خدا به گناه‌كاران به علت مكرى كه مى‌كردند ذلت و عذابى شديد خواهد رسيد.(۱۲۴) كسى را كه خدا بخواهد هدايت كند سينه‌اش را براى اسلام مى‌گشايد و اگر خدا بخواهد كسى را گمراه كند سينه‌اش را تنگ مى‌سازد، مثل اين‌كه دارد در آسمان بالا مى‌رود. خدا اين‌طور پليدى را بر افراد بى‌ايمان قرار مى‌دهد.(۱۲۵) اين راه راست خداوند تو است. ما آيات را براى افرادى كه متوجه مى‌شوند توضيح داده‌ايم.(۱۲۶) آن‌ها پيش خداوندشان خانه امنى دارند و خدا به سبب كارهايى كه مى‌كنند پشتيبان آن‌ها خواهد بود.(۱۲۷) روزى كه همه آن‌ها را جمع مى‌كنيم، مى‌گوييم: اى گروه جن، شما عده زيادى از انسان‌ها را گمراه كرديد. دوستداران آن‌ها مى‌گويند: خداوندا، بعضى از ما از بعضى بهره‌مند شديم و به پايان مدتى كه براى ما تعيين كرده بودى رسيديم. خداوند مى‌گويد: آتش جهنم جاى شما است و هميشه در آن مى‌مانيد، مگر اين‌كه خدا بخواهد كه نمانيد. چون خداوند تو حكيم و دانا است.(۱۲۸) بعضى از ستمكاران را به‌خاطر كارى كه مى‌كنند سرپرست بعضى مى‌كنيم.(۱۲۹) اى گروه جن و انس، آيا پيغمبرانى از خودتان براى شما نيامدند كه آيات مرا بر شما بخوانند و شما را از چنين روزى بترسانند؟ گفتند: بر ضد خودمان شهادت داديم. و زندگى دنيا آن‌ها را فريب داد و بر ضد خود شهادت دادند كه كافر بودند.(۱۳۰) اين‌كار به دليل اين است كه خداوندت اهل شهرى را در حالى‌كه غافلند از روى ظلم نابود نمى‌كند.(۱۳۱) هر گروهى به‌خاطر كارى كه كرده‌اند درجاتى دارند و خداوند تو از كارهايى كه مى‌كنند غافل نيست.(۱۳۲) خداوند تو بى‌نياز و داراى رحمت است. اگر بخواهد شما را از بين مى‌برد و بعد از شما هر كه را كه بخواهد جانشين شما مى‌كند. همان‌طور كه شما را از نسل قوم ديگرى بوجود آورد.(۱۳۳) وعده‌اى كه به شما داده شده حتماً عملى خواهد شد و شما نمى‌توانيد جلوى آن را بگيريد.(۱۳۴) بگو: اى قوم من، هر كارى كه از دستتان برمى‌آيد بكنيد، من هم كار خود را مى‌كنم. بنابراين خواهيد دانست كه خانه عاقبت مال چه كسى خواهد بود. افرادى كه ظلم مى‌كنند رستگار نمى‌شوند.(۱۳۵) مقدارى از زراعت و چارپايانى كه خدا آفريده براى خدا قرار دادند و مطابق تصور خود گفتند: اين مال خدا است و اين مال بت‌هاى ما. اما چيزهايى كه مال بت‌هايشان بود به خدا نمى‌رسد و آنچه براى خدا گذاشتند به بت‌هايشان مى‌رسد. بد جورى قضاوت مى‌كنند.(۱۳۶) بدين‌ترتيب شريكان آن‌ها (شريكانى كه براى خدا ساختند) كشتن فرزندانشان را براى عده زيادى از مشركين زينت دادند تا آن‌ها را هلاك كرده و دينشان را بر آن‌ها مشتبه كنند. اگر خدا مى‌خواست چنين كارى نمى‌كردند. آن‌ها و دروغ‌هايى را كه به هم مى‌بافند، به حال خود بگذار.(۱۳۷) به خيال خود گفتند: (خوردن) اين چارپايان و اين كشتزارها (براى همه) ممنوع است مگر كسانى‌كه ما بخواهيم از آن بخورند، و چارپايانى كه حرام بود سوار آن شوند، و چارپايانى را بدون ذكر نام خدا (مى‌كشند) و به خدا افترا مى‌زدند. خدا آن‌ها را به‌خاطر افترايى كه مى‌زدند مجازات مى‌كند.(۱۳۸) و گفتند: آنچه در شكم اين چارپايان است، اختصاص به مردان و پسرانمان دارد و بر زنانمان حرام است. اگر مرده بود آن‌ها هم در آن شريكند. خدا جزاى اين حرفشان را خواهد داد، چون او حكيم و دانا است.(۱۳۹) كسانى‌كه بچه‌هايشان را از روى كم‌عقلى و از روى نادانى كشتند و چيزهايى را كه خدا روزى آن‌ها ساخته بود با افترا به خدا حرام كردند، ضرر كرده‌اند و گمراه شده‌اند و راه صحيح را نشناخته‌اند.(۱۴۰) خدا وجودى است كه باغ‌هاى داربست‌دار و بدون داربست و خرما و كشتزارى كه ميوه‌هايش گوناگون است و زيتون و انار را كه به هم شبيه هستند يا بدون شباهت هستند بوجود آورده. از ميوه‌هايش وقتى رسيد بخوريد و روز برداشت آن، زكات آن را بدهيد و زياده‌روى نكنيد. چون خدا كسانى را كه زياده‌روى مى‌كنند دوست ندارد.(۱۴۱) بعضى از چارپايان بار مى‌برند و فرش شما مى‌شوند. از آنچه خدا روزى شما كرده بخوريد و از گام‌هاى شيطان پيروى نكنيد چون شيطان دشمن آشكار شما است.(۱۴۲) هشت تا (چهار جفت) از ميش دو تا و از بز دو تا. بگو: آيا خدا نرها را حرام كرده يا ماده‌ها را، يا آنچه در رحم ماده‌ها است؟ اگر راست مى‌گوييد از روى علم به من بگوييد.(۱۴۳) و از شتر دو تا و از گاو دو تا، بگو: آيا خدا نرهاى آن‌ها را حرام كرده يا ماده‌ها را، يا آنچه در رحم ماده‌ها است؟ آيا وقتى خدا چنين سفارشى به شما كرد، حاضر بوديد؟ چه كسى ظالم‌تر از كسى است كه بدون علم به خدا افترا بزند براى اين‌كه مردم را گمراه كند؟ خدا كسانى را كه ظلم مى‌كنند هدايت نمى‌كند.(۱۴۴) بگو: در آنچه به من وحى شده حرامى بر خورنده آن نمى‌بينيم، مگر اين‌كه گوشت حيوان مرده يا خون ريخته‌شده يا گوشت خوك باشد، چون آن پليد است. يا نافرمانى خدا باشد كه حيوانى را به نامى غير نام خدا سر بريده باشند. كسى‌كه ناچار شد، بدون علاقه‌مندى و زياده‌روى، از آن بخورد اشكالى ندارد. چون خدا آمرزنده مهربان است.(۱۴۵) بر يهوديان هر حيوان ناخن‌دارى را حرام كرديم و از گاو و گوسفند نيز پيه آن‌ها را حرام كرديم، جز آنچه در پشت آن‌ها است يا لابلاى روده‌ها يا قسمت‌هايى كه به استخوان چسبيده. اين‌كار را براى مجازات ظلم آن‌ها كرديم و ما راست مى‌گوييم.(۱۴۶) اگر حرف تو را قبول نكردند، بگو: خداوند شما صاحب رحمت بى‌انتها است و عذابش از گناه‌كاران دفع نمى‌شود.(۱۴۷) مشركين خواهند گفت كه اگر خدا مى‌خواست ما و پدرانمان مشرك نمى‌شديم و چيزى را حرام نمى‌كرديم. افرادى هم كه قبل از آن‌ها بودند همين‌طور منكر رسالت پيغمبران شدند تا اين‌كه عذاب ما را چشيدند. بگو: آيا علمى پيش شما است؟ اگر هست آن را براى ما ابراز كنيد. شما فقط از گمان پيروى مى‌كنيد و فقط حدس مى‌زنيد.(۱۴۸) بگو: خدا دليل كامل دارد، اگر مى‌خواست همه شما را هدايت مى‌كرد.(۱۴۹) بگو: شاهدهايتان را كه شهادت مى‌دهند كه خدا اين‌ها را حرام كرده بياوريد. اگر شهادت دادند تو با آن‌ها شهادت نده و از دلخواه افرادى كه منكر آيات ما شدند و از دلخواه افرادى كه به آخرت ايمان ندارند و براى خدا شريك درست كرده‌اند پيروى نكن.(۱۵۰) بگو: بياييد آنچه خداوندتان حرام كرده بر شما بخوانم: چيزى را شريك خدا نسازيد، و به پدر و مادر نيكى كنيد و بچه‌هايتان را به‌خاطر فقر نكشيد، ما روزى شما و آن‌ها را مى‌دهيم، به كارهاى زشت، چه آشكار چه پنهان، نزديك نشويد و كسى را كه خدا كشتنش را حرام كرده نكشيد، مگر به حق. اين چيزى است كه خدا شما را به آن سفارش كرده تا آن‌ها را تشخيص بدهيد.(۱۵۱) به مال يتيم، جز با بهترين وجه (براى اداره اموالش) نزديك نشويد تا به رشد خود برسد. كيل (پيمانه) و وزن را از روى عدالت كامل بدهيد. هيچ‌كس را جز به اندازه تواناييش مكلف نمى‌كنيم. وقتى حرفى مى‌زنيد عدالت را مراعات كنيد اگر چه درباره خويشانتان باشد و به عهدى كه با خدا بسته‌ايد وفا كنيد. اين چيزى است كه خدا شما را به آن سفارش كرده تا متوجه باشيد.(۱۵۲) اين راه راست من است، از آن پيروى كنيد و از راه‌هاى ديگر پيروى نكنيد چون شما را از راه خدا دور و متفرق مى‌كند. اين چيزي است كه خدا شما را به آن سفارش كرده تا پرهیزکار شويد.(۱۵۳) به موسى تورات را، براى كامل كردن نعمت بر كسى‌كه نيكى كرد، وشرح هر چيز و راهنمايى و رحمت است، داديم تا شايد به ملاقات خداوندشان ايمان بياورند.(۱۵۴) اين قرآن كتاب مباركى است كه ما نازل كرديم، بنابراين از آن پيروى كنيد و از نافرمانى و عذاب خدا بترسيد تا مورد رحمت او قرار گيريد.(۱۵۵) تا نگوييد كه كتاب بر دو طایفه قبل از ما نازل شده و ما از آموختن آن غافل بوديم.(۱۵۶) يا نگوييد كه اگر كتاب بر ما نازل مى‌شد، بيشتر از آن‌ها هدايت مى‌شديم. دليل روشنى از خداوندتان و هدايت و رحمت براى شما آمده، بنابراين چه كسى ظالم‌تر از كسى است كه منكر آيات خدا شود و از آن رو برگرداند؟ افرادى را كه از آيات ما روگردان باشند به سبب اين‌كارشان با عذاب بدى مجازات مى‌كنيم.(۱۵۷) آيا انتظار مى‌كشند كه فرشتگان پيش آن‌ها بيايند، يا خداوندت بيايد، يا قسمتى از آيات خداوندت براى آن‌ها بيايد؟ روزى كه بعضى از آيات خداوندت بيايد، ايمان آوردن كسى‌كه قبلاً ايمان نياورده یا با ايمانش كار خيرى انجام نداده، فايده‌اى ندارد. بگو: انتظار بكشيد ما هم انتظار مى‌كشيم.(۱۵۸) كسانى‌كه دينشان را فرقه فرقه كردند و به صورت گروه‌هايى در آمدند تو رابطه‌اى با آن‌ها ندارى. كار آن‌ها با خداست. خدا آن‌ها را از كارهايى كه مى‌كردند آگاه مى‌كند.(۱۵۹) كسى‌كه كار خوبى بكند ده برابر پاداش دارد و كسى‌كه كار بدى كند فقط به اندازه آن مجازات مى‌شود و به آن‌ها ظلمى نمى‌شود.(۱۶۰) بگو: خداوند من مرا به راه راست هدايت كرده، به دينى ارزشمند، دين خالص ابراهيم، ابراهيم مشرك نبود.(۱۶۱) بگو: نماز من، عبادات من، زندگى من و مرگ من براى خداست كه سرور همه انسان‌ها مى‌باشد.(۱۶۲) شريكى ندارد و به من دستور اين‌كار داده شده و من بيشتر از همه مسلمان (تسليم حكم و نظر خدا) هستم.(۱۶۳) بگو: آيا اربابى (خداوندى) غير از خدا براى خودم پيدا كنم؟ در صورتى كه او مالك هر چيز است. هر كسى هر كارى مى‌كند بر عهده خودش است. هيچ‌كس بار گناه ديگرى را برنمى‌دارد. بازگشت شما پيش خداوندتان است. او شما را از امورى كه در آن اختلاف نظر داشتيد خبردار مى‌كند.(۱۶۴) اوست كه شما را در زمين خليفه كرد و بعضى از شما را به درجاتى بر ديگران برترى داد تا شما را در آنچه به شما داده امتحان كند. مجازات خداوند تو به سرعت انجام مى‌گيرد، و او آمرزنده و مهربان است.(۱۶۵)